Feneyjar eru borg sem glatað hefur valdastöðu sinni, hernaðarlegu mikilvægi og stórhlutverki í heimsverslun en hafa samt aldrei fengið fleiri gesti, milljónir og aftur milljónir erlendra ferðamanna sem staldra flestir stutt við.
Feneyjar, tékk!
Feneyjar eru undurfögur borg en hafa aldrei verið í meiri hættu að eyðast vegna átroðnings ferðamanna og afleiðinga loftslagsbreytinga, einhæfni og taumlausrar söluvæðingar. Aðgangur er greiddur við innganginn, flestir fara hratt á milli markverðustu punkta, taka myndir af gömlum byggingum og hverfa svo á brott án þess að gista.
Auðvitað er þetta ekki eins slæmt eins og þetta hljómar. Enn er stórkostleg upplifun að koma til Feneyja – allra helst að njóta kyrrðarinnar þar eftir að hraðskreiðu skyndigestirnir eru farnir annað.
Blaðamaðurinn John Thornhill, sem skrifar um tækni og nýsköpun í vinsælum dálki í Financial Times, sagði þar nýlega að fyrirtækið Evrópa þyrfti aldeilis að ganga í endurnýjun lífdaga til að eiga ekki á hættu að „verða að safni.“
Auðvitað er engin ástæða til að tala á niðrandi hátt um söfn, á þeim er beitt nýjustu tækni og mikið rannsóknar- og sköpunarstarf fer þar fram. Við vitum þó hvert blaðamaðurinn er að fara með þessari líkingu. Feneyjar lifa vissulega á fornri frægð, á túrisma – ekki á heimsverslun eins og á blómatíma hennar. Feneyjar eru í heild sinni sýningargluggi um glæsta fortíð – ekki frumkvöðlasetur á tækniöld. Ekki má þó gleyma því að Feneyjar hýsa líka framsækna list og borgin er vettvangur tvíæringsins fræga, alþjóðlegrar myndlistarsýningar.
Til samanburðar við Feneyjar nefnir breski dálkahöfundurinn Helsinki, höfuðborg Finnlands, sem hann segir að standi raunar langt að baki borginni við Adríahafið hvað varðar fegurð og menningararf. Hins vegar sé Helsinki miklu betri fyrirmynd í Evrópu nútímans – hvað varðar getuna til að endurnýjast og öðlast hlutverk og tilgang í tæknivæddum heimi.
Helsinki tók einmitt á móti 13 þúsund þátttakendum á frumkvöðla- og tæknisamkomuna Slush í vikunni og undirstrikaði þannig stöðu Finnlands sem miðstöðvar frumkvöðla. „Fáir staðir í Evrópu eru betri til að fá adrenalínsprautu,“ segir Thornhill og lofar Finna vegna þess hvernig þeim hefur tekist að skapa jafnvægi á milli kapítalisma og velferðarsamfélags. Finnland sé hamingjusamasta land heims. Þó hugi það ekki aðeins að hinum mjúku gildum heldur séu Finnar tilbúnir að verja sjálfstæði sitt af hörku og gengu þess vegna í NATO.
En jafnvel þó margt jákvætt sé að gerast í Finnlandi í frumkvöðlastarfi á sviði tækni og vísinda þarf Evrópa sem heild að spýta í lófana til að geta keppt við Bandaríkin og Kína. Á áðurnefndri Slush-samkomu í Helsinki var þetta einmitt áréttað og bent á þær risafjárhæðir sem bandarísku tæknirisarnir hefðu sett í þróun og innleiðingu gervigreindar. Stórátak þyrfti til að styrkja og efla hið nýja vaxtarhagkerfi Evrópu – ekki síst á sviðum þar sem þegar hafa farið fram stórmerkar rannsóknir, eins á gervigreind, grænni tækni, í lífvísindum, í kjarnorkuvísindum og skammtafræði.
Þátttakendur í Slush í Helsinki voru helst á því að endurkoma Trump í Hvíta húsið og vaxandi þjóðernishyggja í Bandaríkjunum ætti að vera Evrópu og leitogum hennar hvatning til að fjárfesta meira í tækni framtíðarinnar. Helsinki verður ella hinar nýju Feneyjar, segir dálkahöfundur FT. Blaðamaður FF7 telur aftur á móti að engar líkur séu á því. Enginn staður geti nokkurn tímann jafnast á við Feneyjar. Vonandi heldur Helsinki þó sínu striki og mótar sína eigin framtíð en lætur sér vandræðin sem Feneyjar hafa ratað í verða sér víti til varnaðar.
Það á líka við um Reykjavík.
