Það eru vísbendingar um að ferðamenn hér á landi eyði að jafnaði meiru en þeir sem voru á ferðinni fyrir heimsfaraldur. Erlend kortavelta hjá bílaleigum, hótelum og veitingastöðum eykst en þessi þróun nær ekki til allra fyrirtækja í ferðaþjónustu.
Ferðaskrifstofur og fyrirtæki sem selja ferðamönnum alls kyns afþreyingu og skoðunarferðir fá sífellt minna í sinn hlut. Þetta er alla vega staðan samkvæmt þeim tölum sem Rannsóknarsetur verslunarinnar birtir mánaðarlega.
Samkvæmt þeim var kortaveltan í flokknum „ýmis ferðaþjónusta“ rétt um 2,9 milljarðar króna í nýliðnum júní í samanburði við 4,6 milljarða kr. á sama tíma árið 2018 og 4,2 milljarða 2019. Hótel, bílaleigur og veitingastaðir fá aftur á móti mun meira en fyrir heimsfaraldur.
Ferðaskrifstofur, ferðaskipuleggjendur, bátaleigur og markaðsetningarfyrirtæki heyra undir „ýmsa ferðaþjónustu“ samkvæmt upplýsingum frá Rannsóknarsetri verslunarinnar. Og hlutdeild þessa flokks, í heildarkortaveltunni, hefur fallið úr 17 prósentum niður í 10 prósent þegar horft er til nýliðins júní og júní 2019. Þessi þróun hefur átt sér stað frá því síðastliðinn vetur og af samtölum Túrista við stjórnendur ferðaþjónustufyrirtækja að dæma þá liggur skýringin að hluta til í verðlagningu.
Kortavelta í raun meiri
Hótel og bílaleigur hafa náð að hækka verðið hjá sér en það sama verði ekki sagt um þá sem selja ferðamönnum skoðunarferðir og afþreyingu. Gengi krónunnar hefur líka sín áhrif en þetta tvennt skýrir þó ekki þetta fall í kortaveltu.
Samkvæmt því sem Túristi kemst næst þá er helsta ástæðan fyrir niðursveiflunni einfaldlega sú að umsvifamikil fyrirtæki í sölu og skipulagningu á ýmiskonar ferðum hafa fært viðskipti sín frá íslenskum færsluhirðum til fyrirtækja í útlöndum. Tölur Rannsóknarseturs ferðaþjónustunnar byggja hins vegar eingöngu á upplýsingum frá íslenskum færsluhirðum, þ.e. Valitor, SaltPay, Rapyd og Netgíró.
Kortavelta erlendra ferðamanna er því í raun meiri en tölur Rannsóknarsetursins segja til um og sérstaklega þegar kemur að sölu á afþreyingu.
Þessi skekkja gæti aukist umtalsvert á næstunni því heimildir Túrista herma að stór og smá ferðaþjónustufyrirtæki skoði nú einnig að færa kortaviðskipti til erlendra færsluhirða. Í þessum hópi eru nokkur af umsvifamestu ferðaþjónustufyrirtækjum landsins.
Ef af þessum breytingum verður þá munu kortaveltutölunnar verða mun takmarkaðri vísbending um stöðu ferðaþjónustunnar en þær eru í dag. Alla vega svo lengi sem þær byggja eingöngu á tölum frá Valitor, SaltPay, Rapyd og Netgíró en samkvæmt svari frá Rannsóknarsetri verslunarinnar þá er unnið að því að fá upplýsingar um kortaveltu hér á landi frá erlendum færsluhirðum.
Greiðslukerfi óáreiðanleg
Lægri kostnaður er ekki helsta ástæða þess að ferðaþjónustufyrirtæki horfa til til útlanda. Óánægja með þjónustu og tæknilausnir vegur þyngra. Þannig benda viðmælendur Túrista á að greiðslukerfi liggi of oft niðri sem valdi fyrirtækjunum fjárhagstjóni og kalli á viðbótarvinnu við bókanir.
Það er líka staðreynd að það fór illa í eigendur og stjórnendur í ferðaþjónustu þegar færsluhirðar frystu inneignir fyrirtækjanna í heimsfaraldrinum. Með þeirri aðgerð voru kortafyrirtækin að tryggja sig fyrir því tjóni sem hugsanlega yrði vegna kröfu neytenda um endurgreiðslur. Það eru nefnilega færsluhirðarnir sem verða að standa skil gagnvart neytendum ef söluaðili verður gjaldþrota.
Þess má geta í lokin að kaup Íslendinga og útlendinga á farmiðum með íslenskum flugfélögum eru ekki hluti af gagngrunni Rannsóknarseturs verslunarinnar. Ástæðan er sú að Icelandair og Play, og þar á undan Wow Air, skipta fyrst og fremst við erlenda færsluhirða.
