Samgöngur milli höfuðborgarinnar og Keflavíkurflugvallar eru ekki í lagi. Staðsetning flugvallar í Vatnsmýri er vafasöm út frá heildarhagsmunum þeirra sem búa á höfuðborgarsvæðinu, miklum meirihluta landsmanna. Það er ekki langt á milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar – ef samgönguæðin og flutningsmátinn væru fyrsta flokks. Staðan er ekki sú í dag. Fyrsti spölurinn frá Flugstöð Leifs Eiríkssonar er óboðlegur, almenningssamgöngurnar sem boðið er upp á eru ekki góðar – hvorki flutningsmátinn né ferðatíðnin. „Ég tel að einhver þurfi að horfa á heildarmyndina, bera ábyrgð á öllu ferlinu, og sjá til þess að upplifun farþega verði enn betri. Þetta er kannski verkefni fyrir nýtt þróunarfélag. Verkefnið er stórt,” sagði Pálmi Freyr í viðtali við Túrista á dögunum. Hann er menntaður í borgarhönnun, var áður verkefna- og teymisstjóri og borgarhönnuður hjá umhverfis- og skipulagssviði Reykjavíkurborgar. Nú er verkefni hans að nýta betur tækifærin í kringum Keflavíkurflugvöll og höfnina í Helguvík og finna leiðir til að tengja þetta mikilvæga vaxtarsvæði við Reykjavík.
Líklega hefur fleirum þótt það sérkennilegt en framkvæmdastjóra Kadeco að frekar væri horft til þess að byggja alveg nýjan flugvöll í Hvassahrauni með miklum tilkostnaði, 20 til 30 milljarða króna, á jarðfræðilega vafasömu svæði fremur en að nýta betur fullbúinn flugvöll tiltölulega skammt frá: Keflavíkurflugvöll. Vantar meiri víðsýni – eða hæfni til að skoða hlutina út frá heildarhagsmunum? Eru það skotgrafirnar í þjóðmálaumræðunni sem koma í veg fyrir að við hugsum nógu stórt?
Í viðtalinu við Túrista ræddi framkvæmdastjóri Kadeco þróunarmöguleikana á Suðurnesjum, þar sem íbúavöxtur hefur verið hraðastur á Íslandi á síðustu árum. Segja má að Keflavíkurflugvöllur sé lang stærsti atvinnurekandinn á svæðinu, þó þar sé auðvitað um að ræða mörg sjálfstæð fyrirtæki. En til að tryggja meiri fjölbreytni í atvinnulífi Suðurnesja og skapa forsendur fyrir enn meiri vexti og betri afkomu þarf í senn að nýta betur möguleikana sem nálægðin við alþjóðaflugvöllinn og stórskipahöfnina skapa og koma á tíðari og hraðari samgöngum milli Keflavíkurflugvallar og Reykjavíkur. Akstursfjarlægð milli búsetumiðju höfuðborgarsvæðisins og hugsanlegs flugvallar í Hvassahrauni yrði 19 mínútur en gæti orðið um eða innan við 30 mínútur til Keflavíkur ef gerðar yrðu nauðsynlegar úrbætur á Reykjanesbraut næst flugstöðinni – aðeins um 18 mínútur með hraðlest framtíðarinnar.
Í umræðunni er stundum bent á að dæmi séu um flugvelli inni í borgum. Túristi þekkir hinsvegar ekki dæmi frá öðrum borgum um jafn viðamikinn flugvöll í slíkri nánd við miðju höfuðborgar og helstu stofnanir ríkisins eins og Reykjavíkurflugvöll. London City Airport kemur fyrst í hugann en hann er töluvert fjær þingi og helstu stjórnarbyggingum en Reykjavíkurflugvöllur. Hinsvegar eru þekkt nokkur dæmi um flutning flugvalla fjær byggðarmiðju. Nærtækt dæmi er Ósló. Pálmi Freyr Randversson orðaði þetta svona í viðtalinu við Túrista: „Þetta hefur verið gert annars staðar, flugvöllum nærri miðborgum lokað og innanlandsflug fært í 30 til 60 mínútna akstursfjarlægð. Það er engin spurning að skoða verður þennan möguleika. Hann hefur ekki verið skoðaður. Þegar litið var á hvaða kostir kæmu til greina í stað Reykjavíkurflugvallar þá var Keflavíkurflugvöllur ekki nefndur. Mér þótti það sérkennilegt. Það er svo önnur umræða hvar eigi að verða til varaflugvöllur. Í því sambandi má ræða Suðurlandið eða skoða betur hvernig vellirnir á Akureyri eða Egilsstöðum geta virkað. Það væru mikil ruðningsáhrif af nýrri nálgun – að skoða flutning innanlandsflugsins til Keflavíkurflugvallar. Þá verða almenningssamgöngur að verða miklu betri og bjóða verður upp á fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu á Suðurnesjum – fyrir fólk utan af landi sem þarf bráðaþjónustu. Á sama tíma yrði til byggingarland í Reykjavík sem er gríðarlega mikilvægt fyrir þróun alls höfuðborgarsvæðisins.”
Stundum þarf að hugsa á stærri skala og fram í tímann, hafa með í dæminu þau ruðningsáhrif sem fylgja, eins og Pálmi nefnir. Bráðaþjónusta og almennt betri heilbrigðisþjónusta á Suðurnesjum gæti nýst öllum landsmönnum utan höfuðborgarsvæðisins og um leið skapað Landspítalanum nauðsynlega samkeppni. Auðvitað ætti þó að byrja á því að bæta bráðaþjónustu úti á landi, t.d. á Sjúkrahúsinu á Akureyri, og minnka þannig þörfina á sjúkraflutningum suður. Vonandi eflast líka enn frekar flugsamgöngur við útlönd frá flugvöllunum á Akureyri og Egilsstöðum en um leið er auðvitað furðulegt að landsmönnum utan höfuðborgarsvæðisins séu ekki boðnar beinar flugtengingar við eina fullbúna tengiflugvöll (hub) landsins: Keflavíkurflugvöll, eins og tíðkast annars staðar á Norðurlöndum og Túristi hefur áður fjallað um.
Af hverju ættum við að verja tugum milljarða króna í flugvöll fast við Reykjavík þegar við eigum annan fullbúinn flugvöll svo nærri sem á Miðnesheiði? Er ekki skynsamlegra að horfa lengra fram í tímann, hvernig þróa megi hagkvæmara og vistvænna borgarsamfélag í Reykjavík og byggja um leið upp kraftmikið samfélag og atvinnusvæði í kringum Keflavíkurflugvöll með forgangsrein fyrir vistvæna almenningsvagna á Reykjanesbraut – og hefja undirbúning lagningar brautar fyrir hraðlest framtíðarinnar? Stundum þarf að hugsa stórt.
