Flestir æða auðvitað áfram á þessari leið en þeim fjölgar sem aka 6 kílómetra krókinn niður á Hvammstanga, ekki síst leita erlendir túristar þangað eftir upplýsingum um héraðið eða til að fræðast um selina, fá sér að borða, skoða sölubúð kaupfélagsins – og skoða einhverja sýninguna í þorpinu. Sýning Selaseturs Íslands er í gærusal gamla sláturhúss Kaupfélags Vestur-Húnvetninga við höfnina.
Örvar Birkir Eiríksson við Selasetur Íslands – MYND: ÓJ
„Það gekk mjög vel í fyrra. Um 20 þúsund manns komu hingað en að vísu erum við hér líka með upplýsingamiðstöð fyrir ferðafólk. Rúmur helmingur kemur aðeins til að fá upplýsingar um héraðið en kaupir ekki miða á sýninguna. Selasetrið hefur starfað síðustu 16 árin og er orðið nokkuð þekkt, búið að skapa sér nafn. Maður fær mikið af fyrirspurnum utan úr heimi frá háskólanemum sem vilja koma hingað til að stunda rannsóknir eða ljúka hluta af sínu námi hér. Þetta gengur nokkuð vel,” segir Örvar Birkir Eiríksson, sem tók við starfi framkvæmdastjóra Selaseturs Íslands um áramótin.
MYNDIR: ÓJ
Selasetrið var formlega opnað 2006 en þá var það til húsa í Verslun Sigurðar Pálmasonar en fluttist 2011 í gærukjallara kaupfélagsins. Vonir standa til að stækka sýningarrýmið enn frekar. Örvar er bjartsýnn á að það sé hægt að efla Selasetrið, margar hugmyndir séu á lofti. Stofnunin er rekin af hlutafélagi sem margir einstaklingar og fyrirtæki koma að og vinnur náið með vísindasamfélaginu.
MYNDIR: ÓJ
„Selarannsóknir eru unnar í samstarfi við Hafrannsóknastofnun enda er eitt stærsta selalátur landsins við Hvítserk og svo er mikið af sel hér í kring. Við vinnum líka með Háskólanum á Hólum á sviði ferðamálafræða. Þetta þarf allt að vera í góðum takti. Við viljum að sem flestir geti skoðað selina en viljum ekki að hann fælist. Svo vinnum við líka með Náttúrustofu Norðurlands-vestra. Nokkrir vísindamenn frá þessum þremur stofnunum eru hér á Hvammstanga.”
Hafþór M.Kristinsson, starfsmaður, ræðir sögustaði í héraðinu – MYND: ÓJ
Það var hart gengið gegn selnum hér á árum áður.
„Jú, selurinn átti í vök að verjast og stofninn er enn á válista. Hann var veiddur grimmt og stórt skarð hoggið í stofninn um og upp úr 1980. Nú er selastofninn stöðugur en hefur ekki enn farið upp á við eins og við vonuðumst eftir. Enn má þó sjá á góðum degi hundrað seli við Hvítserk. Selurinn er brögðóttur. Ég er alltaf að reyna að ráða hann í vinnu til að geta sagt ferðafólki að hann sé á sínum stað milli 12.00 og 16.00 alla daga. Selurinn hefur ekki viljað þetta ennþá.”
Sætin úr Iðnó sóma sér vel í bíósalnum – MYND: ÓJ
Hér er fræðileg framsetning á því sem við vitum um selinn en er þetta dýr ekki líka mikilvægt tákn fyrir Ísland – eitthvað sem við viljum kynna ferðafólki?
„Jú, á sama hátt og gert hefur verið með hvalina. Það er auðvitað togstreita þar – að bæði veiða og sýna hvali. Það er hinsvegar bannað að veiða sel nema með sérstökum undanþágum. Hann á þess vegna að geta haft það ansi gott hér við Ísland. Einstaka sinnum sér maður selina hérna við húshornið.”
Sjávarborg lokkar marga niður á Hvammstanga – MYND: ÓJ
Er Hvammstangi óslípaður dementur – frá sjónarhóli ferðaþjónustu?
„Það eru talsverð tækifæri hér. Staðurinn er fallegur – í aðeins nokkurra mínútna akstursfjarlægð frá þjóðvegi eitt. Hér er hægt að versla í kaupfélaginu. Það er klárlega þess virði að kíkja þangað – skoða alvöru kaupfélag. Hér fyrir ofan Selasetrið er flottur veitingastaður, Sjávarborg. Tjaldsvæðið uppi í Hvammi er meðal þeirra bestu á landinu. Prjónastofan Kidka vinnur margskonar vörur úr ull. Svo eru það Gallerí Bardúsa og Verslunarminjasafnið. Hér er margt að skoða og mörg tækifæri til að gera betur.”
Hvammstangi og kaupfélagið – MYNDIR: ÓJ
Héraðið allt um kring er auðvitað söguríkt og áhugavert. Dugar að nefna slóðir frægasta Miðfirðingsins, Grettis Ásmundarsonar, morðin á Natani Ketilssyni og gesti hans á Illugastöðum og síðustu aftökur á Íslandi á Þrístöpum í Vatnsdal. Það verður enginn svikinn af því að fara hringinn á Vatnsnesi.
„Það er margt sögulega merkilegt á Vatnsnesi og mjög fallegt – bæði jarðfræðilegar myndanir og útsýnið. Strandafjöllin njóta sín vel séð frá Vatnsnesi. Útsýnið svíkur engan þó vegurinn sé eins og hann er. Ef tíðin er góð er þó vel hægt að aka hann, miða akstur við aðstæður.”
Það gengur hægt að fá vegabætur á Vatnsnesi.
„Já, það hefur gengið dálítið hægt en nú eru menn byrjaðir að brýna verkfærin og ætla að bæta sjö kílómetra kafla. Það er í áttina.”
Skiltið við þjóðveg eitt – MYND: ÓJ
Það liggja tækifæri í menningartengdri ferðaþjónustu, er það ekki?
„Það má alltaf gera betur. Við viljum fá ferðamanninn til að fara víðar og stoppa lengur, en til að halda lengur í hann þarf að fjölga punktunum á hverjum stað. Það er svo mikil saga alls staðar, hún lifir í héraðinu, með fólkinu, en er kannski ekki sýnileg á yfirborðinu. Þetta er oft merkileg saga sem hefur fengið litla umfjöllun meðal þjóðarinnar. Þá blasir við að ferðamaðurinn á erfitt með að grafa þessa sögu upp. Við þurfum ekki að festa okkur í stóru sögunni. Það eru þessar litlu sögur, sem hægt er að tengja við einhverjar tóftir, þúfu eða stein, sem geta verið alveg jafn áhugaverðar. Þar er klárlega hægt að gera meira og betur.”
