„Ég var svo sem ekki mikil sinnepsmanneskja þar til ég kynntist skánska sinnepinu í Svíþjóð. Við tókum eitthvað af því með okkur þegar að við fluttum heim. Svo var það fyrir ein jólin að ekki var til skánskt sinnep á heimilinu. Sinnepið var alveg ómissandi við að glassera jólaskinkuna, svo bóndinn spurði mig hvort ég gæti ekki bara búið það til,“ útskýrir Svava.
Sjálf hafði hún lært að búa til sinnep í sænsku apóteki, þar sem það var framleitt fyrir jólin á þeim tíma, svo hún fór að prófa að búa það til sjálf. Þetta var fljótlega eftir flutningana heim til Íslands, en það var svo árið 2014 að Svava fór út í sjálfstæðan rekstur.
„Ég missti vinnuna í hruninu og í kjölfarið fór ég í fjarnám í viðburðastjórnun við Háskólann á Hólum. Þar áttum við meðal annars að gera viðskiptaáætlun fyrir fyrirtæki. Ég gerði eina slíka fyrir sinnepsframleiðslu og svo þróaðist þetta einhvern vegin áfram. Ég fór líka á námskeið hjá Vinnumálastofnun þar sem ég var hvött til að fara í Gulleggið og sótti um styrk hjá atvinnumálum kvenna. Svo fór ég af stað. Fram að þessu hafði þetta bara verið áhugamál en ég ákvað að taka stökkið. Núna er ég orðin eftirlaunaþegi og það er gott að hafa eitthvað að gera.“
Svava Hrönn Guðmundsdóttir með framleiðsluna – MYND: Svava sinnep
Tenging við íslenskt hráefni mikilvæg
Svava framleiðir nú sex bragðtegundir af sinnepi en upprunalega sinnepið, Sterkt sætt, er það sem hún útbjó fyrst og líkist mest sænsku fyrirmyndinni.
„Mig langaði til að tengja þetta meira inn í íslensk hráefni. Vinkona mín var að framleiða bláberjasnafs en það gekk illa hjá henni að fá styrki til þess, því það er gríðarleg samkeppni á þeim markaði. Við útbjuggum pakkningu með bláberjasnafs og sinnepi með aðalbláberjum og blóðbergi og einnig pakkningu af snafsi og sinnepi með kúmeni og ákavíti og sendum inn styrkumsókn, en fengum engan styrk. En ég er enn að framleiða þessar tvær bragðtegundir. Mér hafði líka verið bent á að mikið af rabarbara færi til spillis og út frá því þróaði ég rabarbarasinnepið. Ég fór svo í samstarf við Eimverk eftir að Flóki viskí kom til sögunnar því mig hafði langað til að gera viskísinnep í ætt við það sem þeir eru með í Skotlandi, en vildi ekki gera það nema með íslenskri tengingu.“
Lakkríssinnepið komið til að vera
Lakkríssinnep kann að koma mörgum spánskt fyrir sjónir og segir Svava að þarna hafi verið um algjöra tilraunstarfsemi að ræða. Hún tók það með sér á matarmarkaðinn í Hörpu og bauð fólki að smakka og kjósa um hvort hún ætti að halda framleiðslunni áfram.
„Tilgangurinn með þessu var eiginlega að sannreyna að lakkrís og sinnep færi ekki saman, en niðurstaðan varð sú að ég er enn að framleiða þessa vöru. Það sem hefur líka gengið mjög vel er að selja litlar krukkur í tvennupakkningum, 50 grömm í hvorri krukku. Það hentar vel fyrir fólk sem er bara að prófa, þá sem búa einir og líka fyrir ferðamennina og hefur gengið ljómandi vel.“
Íslenskt sinnep á kex – MYND: Arna Petra
Mikilvægur vettvangur fyrir smáframleiðendur
Svava leggur áherslu á mikilvægi þess að frumkvöðlar í matvælaframleiðslu eigi bakland þangað sem þeir geta sótt stuðning og ráðgjöf, en hún hefur verið í stjórn Samtaka smáframleiðenda matvæla frá stofnun þeirra árið 2019 og formaður síðastliðin tvö ár.
„Samtökin eru núna með á þriðja hundrað meðlimi og Beint frá býli er aðildarfélag. Samtökin miðla gagnlegum upplýsingum til félagsmanna og gefa þeim sem þurfa að ná til smáframleiðenda möguleika á því. Lykilverkefnið er að vinna að einföldun regluverks og auknu samræmi í eftirliti og nýjasti áfanginn þar er breyting á reglugerð sem gefur matvælaframleiðendum með forpökkuð matvæli undanþágu frá því að sækja um og greiða fyrir starfsleyfi fyrir hvern matarmarkað sem þeir taka þátt í. Fræðsla er sömuleiðis stórt verkefni sem við veitum í gegnum örnámskeið og lengri námskeið um efni sem gagnast félagsmönnum, nú síðast um styrkjaumhverfið. Við stuðlum líka að gerð ýmissa verkfæra sem gagnast félagsmönnum eins og grunnleiðbeiningum um gerð gæðahandbókar og vefforrits til að reikna út næringargildi út frá uppskrift. Svo má ekki gleyma áherslu okkar á að þróa og fjölga söluleiðum fyrir okkar félagsmenn. Því tengdu eigum við í góðu samstarfi við verslanir um land allt sem miðar að því að þær auki úrvalið af vörum smáframleiðenda og vekji sérstaka athygli á þeim í gegnum hin ýmsu samstarfsverkefni.“
Hark sem krefst þrautseigju og ástríðu
Svava hóf sinnepsframleiðsluna hjá Matís, sem hún segir að hafi verið mikið lán og þar fékk hún mikla hjálp og aðstoð. Hún færði sig svo yfir til Eldstæðisins í Kópavogi, þar sem öll framleiðslan fer nú fram.
„Það er mjög þýðingarmikið fyrir frumkvöðla að hafa möguleika á að framleiða hjá Matís eða Eldstæðinu og vera hluti af því samfélagi sem þar myndast . Á Skagaströnd er annað svona samfélag, Vörusmiðjan, þar sem fólk úr nærsveitunum vinnur afurðir úr sveitunum í kring. Í Eldstæðinu erum við með allt mögulegt; súkkulaði, sinnep, sterkar sultur og hvaðeina. Við hjálpum hvert öðru, leitum ráða og veitum ráð. Þegar ég byrjaði voru margir tilbúnir að hjálpa mér og leiðbeina svo ég álít það skyldu mína að gera það sama núna fyrir þau sem eru að stíga sín fyrstu skref. Flestir eru í annarri vinnu og eru að sinna þessu aukalega. Frumkvöðlastarfið er alltaf hark sem krefst bæði þrautseigju og mikillar ástríðu. Hlutirnir ganga ekkert endilega alltaf eins og maður vill og oft getur þetta verið mikil áskorun. En ég held áfram svo lengi sem ég hef gaman af þessu.“
