„Íbúar þessa lands búa í ósamþykktu atvinnuhúsnæði á meðan ferðafólk gistir í íbúðarhúsnæði,“ sagði Kristrún Frostadóttir, formaður Samfylkingarinnar, í óundirbúinni fyrirspurn á Alþingi í gær. Þar gagnrýndi hún þær reglur sem settar voru í tíð Þórdísar Kolbrúnar Reykfjörð Gylfadóttur í ráðuneyti ferðamála árið 2018. Sagði Kristrún reglurnar gera fyrirtækjum, með fjölda íbúða í skammtímaleigu til ferðamanna, kleift að komast hjá því að skrá íbúðirnar sem atvinnuhúsnæði – þó að þær séu sannarlega nýttar í atvinnurekstri. Á sama tíma þurfi eigendur hótela að greiða „ allt að tíu sinnum hærri” fasteignagjöld. Þetta hafa forsvarsmenn íslenskra hótela ítrekað gagnrýnt.
Í nýjum kjarapakka boðar Samfylkingin aðgerðir til að ná stjórn á Airbnb og skammtímaleigu. Aðspurð um til hvaða aðgerða eigi að grípa, segir Kristrún í skriflegu svari til FF7 að það fyrsta sem þurfi að gera sé að vinda ofan af fyrrnefndri skekkju í samkeppnisstöðu gagnvart regluverki, sköttum og gjöldum.
„Það skýtur líka skökku við að innheimta gistináttagjald af allri gistingu í landinu nema heimagistingu. Þetta gjald er meira að segja innheimt af tjaldstæðum. Eftirlit með því að farið sé að settum reglum í heimagistingu ætti líka að vera öflugra. Og sveitarfélög verða að hafa auknar heimildir sjálf til að hafa stjórn á staðsetningu og magni íbúða í skammtímaleigu til ferðamanna. Við vitum einnig af ferðamannaborgum þar sem heimagisting hefur verið takmörkuð við útleigu á eigin lögheimili eða til dæmis einni íbúð umfram það, sem er möguleiki en yrði kannski umdeildara.”
Formaður Samfylkingarinnar segir þó að kerfinu verði „ekki breytt 1, 2 og 3 og án fyrirvara.”
„En þetta ætti að vera stefnan. Það er mikilvægt til þess að ferðaþjónustan geti byggst upp, vaxið og dafnað í góðri sátt við samfélagið allt. Þannig fáum við líka mest verðmæti út úr greininni í heild til framtíðar. Með auknu valdi sveitarfélaganna yfir eigin skipulagi myndast líka svigrúm til að haga reglunum eftir stöðu og atvinnuuppbyggingu hvers staðar fyrir sig, því að staðan er ólík á milli þéttbýlisstaða og svæða.”
Af þeim gistinóttum sem útlendingar kaupa hér á landi þá er nærri fimmtungur í heimagistingu. Vægi þessa kosts er því hátt.
Er ekki hætt við að afkastageta ferðaþjónustunnar skerðist verulega með harðari reglum um heimagistingu?
„Jafnvel þó að við náum stjórn á Airbnb og skammtímaleigu íbúða þá ætti það ekki að þurfa að koma niður á afkastagetu ferðaþjónustunnar. Framboðið á íbúðum í skammtímaleigu gæti minnkað — en fyrirtækin verða að sitja við sama borð. Á móti gæti myndast aukinn hvati til hóteluppbyggingar og uppbyggingar á öðru atvinnuhúsnæði sem mætti nýta í skammtímaleigu til ferðamanna. Það verður líka að gæta þess í öllum svona breytingum að ganga ekki of hart fram eða of hratt. Þetta mætti aldrei framkvæma þannig að það drægi skyndilega úr afkastagetu ferðaþjónustunnar.”
