Nú er unnið að sölu Iceland Travel út úr Icelandair Group en ferðaskrifstofan hefur lengi verið ein sú umsvifamesta í skipulagningu á Íslandsferðum. Hins vegar verður Vita, sem selur Íslendingum utanlandsferðir, ekki seld þar sem hún er flokkuð sem hluti af flugrekstri samsteypunnar.
Sævar Skaptason, framkvæmdastjóri Bændaferða og Hey Iceland, sagði samtali við Túrista í síðustu viku að það væri af hinu góða að Icelandair seldi Iceland Travel. Vísaði hann þar til þess að tengsl ferðaskrifstofunnar við flugfélagið hafi líklega skekkt samkeppnisstöðuna. Sævar bætti því við að hann hefði viljað að Icelandair losaði sig einnig við Vita.
Þórunn Reynisdóttir, forstjóri Úrval-Útsýn, segist ekki skilja hvernig starfsemi Vita geti verið flokkuð sem flugrekstur af hálfu forráðamanna Icelandair. „Vita er ferðaskrifstofa en ekki flugfélag samkvæmt opinberri skráningu,” ítrekaði Þórunn.
Óheimilt að ráðstafa fé til dótturfélaga
Alþingi setti það skilyrði fyrir nærri 16 milljarða króna lánalínu til Icelandair Group, síðastliðið haust, að þá upphæð megi aðeins nota til að styðja flugrekstur fyrirtækisins.
Spurður hvort eðlilegt væri að lánsféð yrði nýtt til að styðja við rekstur Vita þá segir Willum Þór Þórsson, formaður fjárlaganefndar Alþingis, að fyrir honum sé málið býsna skýrt. En þess má geta að Willum er fyrrum kennari í ferðamálaskólanum og vann lengi hjá Samvinnuferðum-Landsýn.
Willum vísar í svari sínu til nefndarálits meirihluta fjárláganefndar en þar segir að fjármunum úr lánalínunum hins opinbera verði eingöngu varið til þess að standa skil á almennum rekstrarkostnaði sem tengist flugrekstri Icelandair Group. Að auki verði óheimilt að nýta lánið til fjármögnunar á rekstri eða ráðstafa því með öðrum hætti til dótturfélaga í samstæðu lántaka sem ekki eru í flugrekstri á Íslandi.
Veltan jókst um þriðjung en hagnaðurinn helmingaðist
„Rekstur Vita er sjálfbær. Fyrirtækið fjárhagslega vel statt og mjög litlar líkur á því að það þurfi fjárhagslega aðstoð,“ segir í svari frá Icelandair við fyrirspurn Túrista um hvort stjórnendur Icelandair telji að nota megi ríkislánið til að styðja við rekstur Vita ef til þess kemur.
Samkvæmt síðasta ársreikningi Vita þá nam velta fyrirtækisins um fjórum milljörðum króna árið 2019 og jókst um nærri þriðjung frá árinu 2018. Hagnaðurinn lækkaði hins vegar um helming milli ára og nam 78 milljónum króna í hittifyrra.
Nýta flugflotann betur með Vita um borð
Rök stjórnenda Icelandair, fyrir því að skilgreina Vita sem hluta af flugrekstri samsteypunnar, eru þau að starfsemin sé nátengt flugrekstrarstarfseminni þar sem Vita selur flugsæti og í langflestum tilvikum er flogið með Icelandair.
„Eins og í ýmissi annarri starfsemi okkar, til að mynda hjá Loftleiðum, þá er mikil áhersla hjá VITA á ferðir yfir vetrarmánuðina þegar hægir um í millilandaflugi Icelandair og þar með náum við að nýta flota félagsins betur allan ársins hring. Þetta fer því mjög vel saman. Mjög mörg flugfélög út um allan heim eru með einingar sem leggja áherslu á pakkaferðir,“ segir Ásdís Pétursdóttir, upplýsingafulltrúi Icelandair, í svari til Túrista.
„Þetta höfum við séð bæði hérlendis og alþjóðlega í áratugi. Sum flugfélög hafa verið að leggja enn meiri áherslu á þennan hluta af starfsemi sinnar á undanförnum misserum,“ bætir Ásdís við.
Í því samhengi er rétt að minna á að Icelandair er með eigin ferðaskrifstofu innan flugfélagsins. Vita og Iceland Travel eru viðbót við þann rekstur.
Æðstu stjórnendur Icelandair í stjórn Vita
Bogi Nils Bogason, forstjóri Icelandair Group, er stjórnarformaður Vita og tveir af framkvæmdastjórum samsteypunnar sitja með honum í stjórninni. Þetta fyrirkomulag gagnrýndi forstjóri Úrval-Útsýn í fyrrnefndu viðtali við Túrista.
„Við erum líklega einn stærsti viðskiptavinur Icelandair en viðskiptasambandið er mjög sérstakt að því leyti að forstjóri Icelandair og tveir af framkvæmdastjórum flugfélagsins skipa stjórn Vita, okkar helsta samkeppnisaðila. Hagsmunatengslin gætu ekki verið meiri,” sagði Þórunn.
Aðspurð þessi tengsl milli efstu laga fyrirtækjanna þá bendir Ásdís, upplýsingafulltrúi Icelandair, á að Icelandair og Vita séu bæði í 100 prósent eigu Icelandair Group.
„Félögin eru því hluti af sömu samstæðu og um eina efnahagslega einingu er að ræða. Rekstur Icelandair Group skiptist niður í nokkrar mismunandi einingar þar sem í sumum tilfellum eru einingar í sérstöku félagi.“
