Skýrslan Policy tools for sustainable and healthy eating – Enabling a food transition in the Nordic countries er unnin í kjölfar útgáfu Norrænna næringarráðleggina (Nordic Nutrition Recommendations) árið 2023 sem var afrakstur fimm ára vinnu hundruða sérfræðinga um ráðlagðar matarvenjur og næringu fólks á Norðurlöndunum og í Eystrasaltsríkjunum.
Sú útgáfa hlaut mikla athygli enda í fyrsta sinn sem slíkar leiðbeiningar eru unnar fyrir jafn stóran hóp fólks, þar sem bæði er tekið mið af næringarfræðilegum og umhverfislegum þáttum.
Nýja skýrslan fjallar um leiðir í stefnumótun til að ná þeim markmiðum og stuðlum sem nefndir eru í NN2023 til að gera heilsusamlega og umhverfisvæna kosti að raunhæfum möguleika fyrir almenning þessara ríkja.
„Að breyta matarvenjum okkar til hins betra er árangursríkasta leiðin til að stuðla að betri lýðheilsu og loftslagsmálum á Norðurlöndunum. Þessi nýja skýrsla sýnir okkur í hvaða átt við eigum að stefna og hvaða verkfærum skuli beita fyrir þær erfiðu ákvarðanir sem við þurfum að taka og umræður sem þurfa að eiga sér stað til að gera fólki kleift að lifa sjálfbærum og heilsusamlegum lífstíl,“ segir Karen Elleman, framkvæmdastjóri Norrænu ráðherranefndarinnar.
Hvað fær fólk til að borða rétt?
Í skýrslunni eru lagðar til nokkrar aðgerðir sem meðal annars snúa að því hvernig norrænu löndin geta með ólíkum hætti reynt að bæta neyslu matvæla. Þá eru nefndar mismunandi leiðir stjórnvalda til að koma þessu á framfæri við almennings, allt frá tilmælum til reglusetninga.
Leneisja Jungberg, einn höfundar skýrslunnar, segir að horft hafi verið til mikilvægis þess að skoða blöndu stjórntækja og hvata við að fá Norðurlandabúa til að temja sér breyttar matarvenjur. Verðstýring gegni þar mikilvægu hlutverki en einnig þurfi að fylgja með aðrar leiðir á borð við upplýsingaherferðir og hvetjandi aðgerðir.
Ýmsar tillögur um aðgerðir stjórnvalda til að hvetja til sjálfbærrar matvælaneyslu koma fram í skýrslunni:
- Bent er á stýritæki á borð við skatta og niðurgreiðslur sem hafi mikil áhrif á kauphegðun. Þannig gæti skattur komið til á tilteknar tegundir af kjöti, vörugjöld á sykraða drykki en að sama skapi niðurgreiðsla á grænmeti.
- Í skýrslunni er bent á að norrænu þjóðirnar séu í einstakri stöðu þegar komi að því að nýta opinberar máltíðir til að hvetja neytendur til þess að taka betri neysluákvarðanir í sínu daglega lífi.
- Lagt er til að þróaðar verði frekari samnorrænar merkingar matvæla á borð við Skráargatið sem mjög góður árangur náðist með, til að hvetja neytendur til að velja heilnæam kosti.
- Þá er lagt til að Norðurlöndin vinni saman að því að útfæra hertari viðmið og löggjöf til þess að draga úr markaðssetningu á óhollum matvælum.
ÁSKRIFT MEÐ 50% AFSLÆTTI Í EINN MÁNUÐ. FULLT VERÐ Í FRAMHALDINU EN ALLTAF HÆGT AÐ SEGJA UPP.
