Nokkuð verður slakað á hömlum gagnvart komum ferðafólks til Japans í vikunni. Ekki verður lengur krafist neikvæðrar niðurstöðu úr Covid-19-prófi við landamærin og að skylt sé að halda sig í ferðahópi allan tímann á meðan dvalið er í landinu. Búist er við að ferðafólki fjölgi úr 20 í 50 þúsund á dag. Áfram gildir reglan sem takmarkar áhuga langflestra um að ferðafólk verði að hafa vegabréfsáritun og koma í skipulagðri pakkaferð með leiðsögumanni. Það stendur sem sagt ekki til að opna Japan upp á gátt. Nú er því spáð að það verði í fyrsta lagi á komandi vori. Þangað til verður það fyrst og fremst vestrænt viðskiptafólk og námsmenn sem fer til Japans.
Á meðan þessar hörðu takmarkanir gilda blæðir japanskri ferðaþjónustu út. Árið 2019 komu 32 milljónir ferðamanna til landsins og skilaði ferðaþjónustan fimm prósentum af þjóðartekjunum og í borgum eins og Kyoto var hlutfallið miklu hærra. Það sem af er þessu ári hefur rúmlega hálf milljón ferðamanna komið.
Mikil andstaða er meðal Japana við að erlendum ferðamönnum fjölgi að nýju eftir heimsfaraldurinn. Í desember á síðasta ári sögðust 89 prósent landsmanna styðja harðar lokunaraðgerðir á landamærum og í vor voru enn 65 prósent sömu skoðunar.
Meirihluti þjóðarinnar vill ekki fá túristana aftur. Meginskýringin felst í háum meðalaldri þjóðarinnar, nærri þriðjungur hennar er yfir 65 ára aldri og nýtir eftirlaun og sparifé til framfærslu. Þetta fólk lætur sér í léttu rúmi liggja staðhæfingar um að tekjur af ferðaþjónustunni séu mikilvægar fyrir efnahag landsins. Eldra fólkið óttast enn Covid-19 og er vart um sig þegar útlendingar eru annars vegar. Þessi viðhorf birtast í niðurstöðum skoðanakannana. Allar frásagnir af því að greinst hafi smit í aðkomufólki ýfa undirliggjandi tilhneigingar til útlendingaandúðar sem finna má í landinu. Engu breytir sú kaldhæðnislega staðreynd að engar hömlur eru reistar við ferðum Japana sjálfra til að frá heimalandinu.
Á það er bent í grein Alex Kerr í viðskiptablaðinu Nikkei Asia að ráðstafanir Japana í faraldursmálunum séu ekki rökréttar. Mikið er um smit í landinu og að litlu myndi breyta þó að margsprautað ferðafólk bættist við. Frá vísindalegu sjónarmiði standist stefna Japans því ekki. En það er ekki aðeins um að kenna rótgróinni tilhneigingu til útlendingaandúðar þegar leitað er skýringa á tregðunni við að opna landið betur að nýju. Það er vaxandi ónot í landinu gagnvart yfirflæði túrista – ekki síst á vinsælum stöðum eins og í Kyoto. Hafa margir fagnað kyrrðinni sem nú er komin á í mörgum bæjum og hofum landsins þegar háværir túristar eru fjarri og ringulreiðin sem fylgir þeim. Rithöfundurinn Keiichiro Kashiwagi skrifaði grein nýlega og sagði: „Það kaldhæðislega við hörmungarnar sem fylgdu kórónafaraldrinum er að hann endurvakti glataða fegurð borgarinnar.“
Það sem heldur aftur af Japönum er óttinn við slæma hegðun – óhlýðni vesturlandabúa. Á sama tíma og Japanar sjálfir fylgja í þaula reglum um að bera andlitsgrímur – jafnvel þannig að sjá má grímuklædda ökumenn eina í bílum sínum – eru útlendingar, sérstaklega Evrópumenn og Ameríkanar, mjög slakir gagnvart slíkum reglum – setja aðeins grímu upp til málamynda. Þetta skýrir þá ákvörðun japanskra yfirvalda að takmarka komur erlendra ferðamanna við hópferðir. Þá er er auðveldara að fylgjast með því að grímuskylda sé virt.
Ljóst er að Japan er að glata góðu tækifæri til að örva efnahagslífið. Á meðan Kína hefur lokað dyrunum fyrir erlendu ferðafólki gæti Japan nýtt tækifærið og laðað það til sín. Það ætti líka að hjálpa til að gengi gjaldmiðils landsins, jensins, er óvenju lágt um þessar mundir. Ekki er þó að vænta snöggra breytinga á stefnu stjórnvalda gagnvart ferðafólki. Líklegra er að hægt og bítandi verði slakað á reglunum – en á meðan leiti flestir á önnur mið, fari til annarra staða sem bjóða gesti velkomna.
