Markaðsvirði þeirra losunarheimilda sem Icelandair fær úthlutað endurgjaldslaust í ár er um 2,4 milljarðar króna í dag. Play þarf að borga fyrir alla sína mengun en á því verður breyting á næsta ári. Þessar fríu heimildir heyra sögunni til í síðasta lagi árið 2027 .
Sú niðurfelling er hluti af áætlun Evrópusambandsins um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda í Evrópu og hafa íslensk stjórnvöld reynt að vekja athygli forsvarsfólks Evrópusambandsins á að þessar breytingar muni hafa mjög neikvæð áhrif á samgöngur til og frá Íslandi. Verð á flugi héðan muni hækka meira en annars staðar í Evrópu og eins veiki breytingin til muna samkeppnisstöðu íslenskra flugfélaga á markaðnum fyrir ferðir milli Evrópu og Norður-Ameríku.
Í svarbréfi Ursulu von der Leyen, forseta framkvæmdastjórnar ESB, til Katrínar Jakobsdóttur, forsætisráðherra, er bent á að þessar breytingar, sem Evrópuþingið samþykkti í desember sl., séu aðeins aðlögun á núverandi viðskiptakerfi með losunarheimildir.
Það kerfi var tekið upp árið 2012 og þá var kostnaður flugfélaganna við kaup á viðbótar losunarheimildum lítill. Hver heimild kostaði innan við fimm evrur en hefur síðan þá tuttugufaldast enda fór markaðsverðið í fyrsta sinn yfir 100 evrur á eininguna nú í febrúar.
Í dag er einingarverðið 94 evrur en var rétt um 25 evrur fyrir fimm árum. Þá var kostnaðurinn við að kaupa losunarheimildir samt farinn að vega þungt í rekstri flugfélaga. Í ársskýrslu Icelandair 2018 er sagt að verðhækkanir á losunarheimildum kalli á aukið eftirlit með þessum kostnaðarlið.
Hvorki Icelandair né Play veita upplýsingar í uppgjörum sínum eða ársskýrslum um hversu mikið félögin greiða í losunarheimildir. Túristi kemur líka að tómum kofanum þegar spurt er hversu mikið var greitt fyrir losunarheimildir í fyrra.
Það má samt ljóst vera að kostnaðurinn nemur milljörðum króna og verður ennþá hærri í ár. Ekki eingöngu vegna hækkandi markaðsverðs heldur fyrst og fremst vegna aukinnar flugumferðar og þar með meiri mengunar.
Icelandair fær reyndar úthlutaðar 174 þúsund einingar endurgjaldslaust í ár og er markaðsvirði þeirra í dag um 2,4 milljarðar króna. Gera má ráð fyrir að þessar fríheimildir dekki sem fyrr ríflega þriðjung af losuninni og Icelandair þarf því að greiða 3,5 til 4 milljarða fyrir umfram losunarheimildir í ár.
Hjá Play gæti kostnaðurinn í ár orðið um 2,0 til 2,5 milljarðar króna miðað við flugáætlun félagsins. Frá og með næstu áramótum fær Play í fyrsta sinn losunarheimildir endurgjaldslaust. Þær verða þó ekki eins margar og þær hefðu orðið í óbreyttu kerfi.
Nú er stefnt að því að draga jafnt og þétt úr vægi endurgjaldslausu eininganna. Frá og með ársbyrjun 2027 eiga þær að heyra sögunni til og þá verða evrópsk flugfélög að standa skil á allri sinni losun.
Um leið er lagt til að losunarheimildum á markaðnum verði fækkað um fjóra af hundraði og því viðbúið að verðið hækki enn frekar.
Til viðbótar við þessar breytingar verður krafan um íblöndun flugvélaeldsneytis með vistvænu eldsneyti, SAF, aukin jafnt og þétt ár frá ári. Í dag er framleiðsla á þess háttar eldsneyti skammt á veg komin en nánast vikulega senda vestræn flugfélög frá sér fréttatilkynningar þar sem sagt er frá samningum um þróun eða kaup á því.
Í fyrrnefndu svarbréfi Ursulu von der Leyen til Katrínar Jakobsdóttur er einmitt bent á tækifærin sem blasa við Íslandi þegar kemur að framleiðslu á vistvænu eldsneyti.
